پیش‌نشست همایش ملی وفاق با عنوان: «وفاق ملی و دین؛ ظرفیت ها و موانع» با حضور دکتر سید صادق حقیقت(استاد تمام پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی)، دکتر غلامرضا بهروزی لک(استاد تمام دانشگاه باقرالعلوم) و دکتر محسن مهاجرنیا(دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی) شنبه (۱ دی ۱۴۰۳) – ساعت ۱۰ تا ۱۲ در تالار شهید حاج قاسم سلیمانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد. رضا تاران دبیر این نشست بود. این نشست با همکاری معاون راهبردی ریاست جمهوری، پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و پژوهشکده اندیشه دینی معاصر و با حضور جمعی از پژوهشگران برگزار شد.
دکتر غلامرضا بهروزی لک با استناد به آیه ۲۱۳ سوره بقره « کَانَ النَّاسُ أُمَّهً وَاحِدَهً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِیِّینَ مُبَشِّرِینَ وَمُنْذِرِینَ وَأَنْزَلَ مَعَهُمُ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ لِیَحْکُمَ بَیْنَ النَّاسِ فِیمَا اخْتَلَفُوا فِیهِ» بر این باور بود که انسان‌های متحد و واحد به سبب جهل و سهم‌خواهی قدرتمندان متکثر شده‌اند. از نگاه بهروزی‌لک می‌توان با استناد به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و با رعایت اصل مصلحت و با پذیرش تکثر و در نظر گرفتن ارزشهای اسلامی می‌توان به وفاق رسید. به باور او نباید در مفهوم‌پردازی فریفته پرسش‌های مدرن بود و باید وفاق را در دانش‌های و سنت اسلامی دنبال کرد.
به باور دکتر سیدصادق حقیقت برداشت واحدی از مفهوم وفاق ملی وجود ندارد. به باور او دانشواژههای علم سیاست به دلیل رواج عمومی و عامیانه‌ای که دارند، شفافیت خود را از دست میدهند و دستخوش ابهامات گوناگون می‌شوند. مسئله دیگری که باعث نوعی ابهام در واژگان (علوم سیاسی) می‌شود، عدم توجه به پیشینه تاریخی آنهاست. حداقل سه دلیل برای اهمیت فوق‌العاده مفاهیم در تحلیل سیاسی وجود دارد: میل تحلیـل سیاسـی به عمومیت‌سازی، اشتراک زبان علم سیاست با زبان عاملان سیاست و سیاستمداران حرفهای، و عجین شدن مفاهیم سیاسی با عقاید ایدئولوژیک. وقتی مفاهیم سیاسی تقدس پیدا کنند، با آرمان‌های ایدئولوژیک پیوند می‌خورند و بنابراین، همۀ افراد، دموکرات و آزادی‌خواه خواهند بود. آشفتگی مفاهیم در خصوص ایران را باید در اموری همانند مسائل ذیل جستجو نمود: فقر منابع اصلی، معضل ترجمه، جعل اصطلاح و کارکرد ناقص مراجع ذیصلاح. به شکل مشخص، فرهنگستان زبان و ادب فارسی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در کاربرد صحیح واژگان در جامعۀ ما مسئولیت مستقیم دارند. به باور حقیقت مفهوم وفاق ملی مفهومی مدرن است و مانند غالب مفاهیم سیاسی، وقتی به دین عرضه می‌شوند، به درجاتی با آن سازگاری دارند؛ و بنابراین دین کمتر مفهومی را به شکل مطلق رد یا قبول می‌کند. علت این امر آن است که وقتی مفهوم مدرن شاخص‌گذاری می‌شود، برخی از شاخص‌ها ممکن است با دین همخوانی بیشتری داشته باشد. بنابراین، اگر مفهومی قابل تحویل به شاخص نباشد، چه بسا از سوی دین به طور کلی قبول یا رد شود. مفاهیمی همانند وفاق ملی به خودی خود، و صرف نظر از نسبتش با دین، طیفی و دارای مراتب است از این رو می‌توان وفاق ملی را با مفاهیم اسلامی ظرفیت سنجی کرد.
به باور دکتر محسن مهاجرنیا تقویت هویت ملی و اسلامی به‌عنوان اصلی‌ترین رکن وفاق ملی و اولین رکن است، اگر حس افتخار به هویت ایرانی _ اسلامی در میان مردم تضعیف شود، زمینه برای نفوذ فرهنگ‌های بیگانه فراهم خواهد شد. ترکیب ارزشهای دینی و تاریخی می‌تواند هویتی به نام «ایران اسلامی» ایجاد کند که عامل اصلی انسجام و همبستگی در کشور است. به باور او مشروعیت نظام سیاسی، دومین عنصر اساسی برای ایجاد وفاق ملی است و مشروعیت به دو منبع الهی و مردمی تقسیم می‌شود، مشروعیت باید از طریق حمایت مردمی و همچنین پایبندی به قوانین الهی تقویت شود. اگر نظامی نتواند رضایت عمومی را جلب کند، پایه‌های مشروعیت آن متزلزل خواهد شد.
مهاجرنیا با بیان اینکه قدرت نفوذ معنوی و اخلاقی حاکمیت نیز سومین رکن از ارکان مهم وفاق ملی است، ابراز کرد: نفوذ حاکمیت باید از طریق ایجاد اعتماد و تقویت عشق به دولت در دل‌های مردم شکل گیرد. این نفوذ نباید صرفاً فیزیکی و مبتنی بر اجبار باشد. مهاجرنیا مشارکت را چهارمین رکن وفاق معرفی کرد و گفت: حضور فعال مردم در تصمیم‌گیری‌ها و امور جامعه به‌عنوان یکی از پایه‌های کارآمدی و وفاق ملی است. جامعه‌ای که مردم آن احساس کنند در امور کشور مشارکت واقعی دارند، به‌مراتب از انسجام و همبستگی بیشتری برخوردار خواهد بود. وی ادامه داد: ادغام نیازها و آرمان‌های مردم در راستای منافع ملی، پنجمین عنصر است و ادغام به معنای ترکیب ایده‌ها و نیازهای مختلف جامعه برای تحقق اهداف مشترک است. این فرآیند باعث می‌شود ملت به قدرتی واحد برای دستیابی به اهداف کلان تبدیل شود. مهاجرنیا با بیان اینکه توزیع عادلانه قدرت آخرین عنصر وفاق ملی است، گفت: توزیع مناسب قدرت میان اقشار، نهادها و احزاب مختلف از تمرکزگرایی جلوگیری کرده و موجب تقویت اعتماد عمومی به نظام می‌شود.
مهاجرنیا در پایان سخنان خود وفاق ملی را تنها راه‌حل چالش‌های امروز کشور دانست و تأکید کرد: با تحقق شش عنصر کلیدی یعنی عدالت، شایسته‌سالاری، قانون‌گرایی، امانت‌داری در قدرت، نظارت‌پذیری و اخلاق‌محوری می‌توان به سمت کارآمدی نظام اسلامی و ایجاد وفاق ملی حرکت کرد و ان‌شاء‌الله این وفاق، بستری مناسب برای دستیابی به تمدن نوین اسلامی خواهد بود.