پژوهشکده تاریخ و سیره اهلبیت (ع)
مشورت و مشاوران در سنت و سیره پیشوایان
نویسنده رسالت خود را از تألیف اثر حاضر چنین می‌داند که به دور از مباحث کلامی همچون سازگاری مشورت با عصمت اهل بیت، نشان دهد آن بزرگواران به تأسی از قرآن و پیامبر گرامی اسلام و با نظر به اهمیت و سازندگی مشورت و آثار مثبت و مطلوب آن، با انگیزه‌های مختلف و در امور گوناگون سیاسی، اجتماعی، نظامی و خانوادگی، مشورت‌خواهی و مشورت‌دهی می‌کرده‌اند. مباحث اثر حاضر، پاسخ به سؤالاتی از این دست است که مشورت در زندگی معصومان چه جایگاهی داشته است؟ آنان با چه کسانی و در چه اموری مشورت می‌کردند؟ آیا اساساً آنان به مشورت‌خواهی نیازی داشتند؟ اگر نداشتند، با چه انگیزه با دیگران مشورت می‌کردند؟ با چه کسانی باید و با چه کسانی نباید به شور و مشورت پرداخت؟
سامانی، سید محمود: مشورت و مشاوران در سنت و سیره پیشوایان؛ تهیه‌کننده : پژوهشکده تاریخ و سیره اهلبیت ع؛ چاپ اول، قم : پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، تابستان 1387 ، 200 ص رقعی .
***
معرفی موضوع اثر
مشورت از ریشه «شَور» به معنای رأی‌زدن با هم برای دستیابی به نظر و رأی به صورت چندجانبه برای استفاده از نظر یکدیگر است. مشاوره و مشورت در آموزه‌های اسلامی مورد توجه و تأکید بوده است. با وجود اهمیت این امر نزد اهلبیت ع از دید نویسنده کتاب این بحث چنان که بایسته است، مورد توجه محققان قرار نگرفته است که علت آن ممکن است بحث برانگیز بودن برخی نکات آن و اطلاعات اندک درباره رایزنی امامان معصوم باشد.
نویسنده رسالت خود را از تألیف اثر حاضر چنین می‌داند که به دور از مباحث کلامی همچون سازگاری مشورت با عصمت اهل بیت ع نشان دهد آن بزرگواران به تأسی از قرآن و پیامبر گرامی اسلام و با نظر به اهمیت و سازندگی مشورت و آثار مثبت و مطلوب آن، با انگیزه‌های مختلف و در امور گوناگون سیاسی، اجتماعی، نظامی و خانوادگی، مشورت‌خواهی و مشورت‌دهی می‌کرده‌اند.
پرسش های تحقیق
مباحث اثر حاضر، پاسخ به سؤالاتی از این دست است که مشورت در زندگی معصومان چه جایگاهی داشته است؟ آنان با چه کسانی و در چه اموری مشورت می‌کردند؟ آیا اساساً آنان به مشورت‌خواهی نیازی داشتند؟ اگر نداشتند، با چه انگیزه با دیگران مشورت می‌کردند؟ با چه کسانی باید و با چه کسانی نباید به شور و مشورت پرداخت؟
روش تحقیق
نویسنده به روش کتابخانه‌ای و تحلیلی، با مراجعه به منابع مختلف، نصوص دینی و داده‌های تاریخی مربوط به این موضوع را بررسی کرده است؛ ازاین‌رو در این اثر از متون تفسیری، روایی و تاریخی بسیار بهره برده شده است.
گزارش محتوایی اثر
وی پس از بررسی منابع مختلف بر آن است که مشاوره در سنت و سیره پیامبر و امامان معصوم، اصلی مهم بوده است. آنان با وجود برخورداری از مقام عصمت درامور گوناگون فردی و اجتماعی، هم مشورت‌خواهی و هم مشورت‌دهی می‌کردند، اما اینکه چرا با وجود عصمت، آنان اهتمام به رایزنی با دیگران داشتند، علل مختلفی دارد که از جمله این علل، شخصیت‌دادن به مردم، آزمایش یاران، سنجیدن میزان اطاعت‌پذیری آنان، رشد فکری مردم و متهم‌نشدن معصومان به استبداد در رأی است؛ همچنین مشورت آنان در اموری بوده است که نص قرآنی یا نبوی نداشته باشد که شورا در احکام الهی، راهی ندارد و رایزنی فقط در حوزه دین در تشخیص موضوع احکام و نحوه اجرای امور دینی است، نه در اصول و نه در مقابل نص.
این نکته هم در خور ذکر است که از منظر معصومان نظر مشورت‌دهندگان برای مشورت الزام‌آور نیست و تصمیم نهایی بر عهده نظرخواه است. مشاوران ناشایسته عبارت‌اند از افراد ترسو، بخیل، حریص، نادان، احمق، دروغ‌گو، لجوج و ... .
براساس یافته‌های نویسنده، مشورت در اموری منع شده است و مشورت‌دهندگان و مشورت‌خواهان وظایفتی دارند که به بررسی آنها پرداخته است.
تاریخ بروز رسانی دوشنبه یازدهم فروردین ماه 1399
منبع:
اداره نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
http://shop.isca.ac.ir/index.php/books/553-D985D8B4D988D8B1D8AA-D988-D985D8B4D8A7D988D8B1D8A7D986
سید محمود سامانی, معرفی آثار, آثار علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام
|