پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی - پژوهشکده فلسفه و کلام/توجیه باور؛ آری یا نه؟

بررسی آرای ویلیام آلستُن ذر کتاب:

توجیه باور؛ آری یا نه؟

مبینی، محمدعلی؛ توجیه باور، آری یا نه؟ بررسی آرای ویلیام آلستُن؛ تهیه‌کننده: پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی؛ چاپ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، بهار 1389، 248ص رقعی.

ویلیام پی. آلستن در آغاز نظریه‌پردازی برجسته درباره توجیه ظاهر شده بود، اما در رویکرد اخیرش بر حذف توجیه در معرفت‌شناسی تأکید و به‌جای آن از وجود مطلوب‌های معرفتی گوناگون دفاع می‌کند که هر کدام می‌توانند به باورهای ما ارزش معرفتی ببخشند. در کتاب حاضر نخست دیدگا‌ه‌های معرفت‌شناختی آلستن به‌ویژه رویکرد‌های متقدم و متأخر وی درباره توجیه شرح داده می‌شود و سپس دیدگاه‌های وی به‌ویژه رویکرد توجیه‌ستیز او بررسی می‌گردد.
با این اوصاف، مقصود اصلی نویسنده بررسی دیدگاه‌های پیشین و پسین آلستُن درباره توجیه است. به دلیل آنکه ویلیام آلستن در قید حیات است، نویسنده کتاب، انتقادات خود را به آلستن منعکس کرده که با استقبال و پذیرش وی مواجه شده است.
وی در بررسی خود، روشی تحلیلی، توصیفی و انتقادی دارد.
نویسنده با بررسی دو دیدگاه آلستن (دیدگاه نخست و دیدگاه اخیر) بر این عقیده است که دیدگاه اخیر وی که مبنی بر حذف توجیه در داوری‌های معرفت‌شناختی است، دچار مشکلاتی جدی است؛ زیرا اولاً، انکار توجیه به معنای قانع‌شدن به ارزیابی‌های معرفتی نسبی و نادیده‌گرفتن اهمیت ارزیابی نهایی و جامع‌نگر درباره باورهاست و این چیزی است که با شهودهای مشترک ما نمی‌سازد. ثانیاً، مهم‌ترین مطلوب‌های معرفتی‌ای که آلستن به‌جای توجیه مطرح می‌کند، به یک ویژگی باز می‌گردند و ازاین‌رو تنوع و تکثر ادعایی آلستن واقعیت ندارد. نویسنده این اشکال اخیر را با آلستن در میان گذاشته و آلستن آن را وارد دانسته و پذیرفته است که طرحش به اصلاح نیاز دارد.
به نظر نویسنده راه گریزی از توجیه به‌عنوان مسئله‌ای مربوط به مقام ارزیابی نهایی باور نیست؛ هرچند می‌توان در این مقام به بیش از یک معیار و بیش از یک مفهوم برای توجیه معتقد شد. وی یک مفهم قابل دفاع از توجیه معرفتی را مفهوم وظیفه‌شناختی آن می‌داند. آلستن، چه در دوران توجیه‌گرایی و چه بعد از آن، با انکار ارادی‌بودن باور، دایره وظایف مربوط به باور را بسیار تنگ می‌کند و برای وظایف قابل تصور نیز جنبه معرفتی معتقد نیست، اما نویسنده معتقد است باورهای ما می‌توانند متعلَّق پذیرش یا عدم پذیرش ما قرار گیرند و چون پذیرش، عملی ارادی است، با ورود آن به معرفت‌شناختی، زمینه طرح وظایف بسیار مهم فراهم می‌شود. همچنین از آنجا که این وظایف در جهت هدف معرفتی صدق طرح می‌وشند، حیثیت معرفتی پیدا می‌کنند و در نتیجه، توجیه وظیفه‌شناختی باور، بُعد معرفتی می‌یابد. علاوه بر این، نویسنده از مفهوم غیروظیفه‌شناختی و معطوف به صدق نیز برای توجیه دفاع می‌کند.

منبع:

تاریخ خبر: 1395/6/7 يكشنبه

تعداد بازدید کل: 792 تعداد بازدید امروز: 1


امتیاز دهی

بيشتر

پربازدید‌ترین مطالب

مطالب مرتبط

پربازدید‌ترین مطالب

مطالب مرتبط

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم می باشد.