پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی - پژوهشکده فلسفه و کلام/معرفی

معرفی معرفی اجمالی گروه‌ها و مجموعه فعالیت‌های آن‌ها
1. گروه فلسفه
فلسفه، به عنوان یکى از مؤلفه هاى تمدن بشرى، از همان قرون اولیه در تمدن اسلامى حضورى پررنگ داشته است و به عنوان شاخه اى از معرفت که با روش عقلى حقیقت را جست وجو مى کند، در جهان اسلام متناسب با شرایط و اوضاع جامعه اسلامى، به شکل فلسفه اسلامى در آمده و اکنون جزئى از سنت فکرى فرهنگى تمدن اسلامى را تشکیل مى دهد.
گروه فلسفه پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامى، با اذعان به این که پیشرفت هر فرهنگ و تمدنى بدون توجه به میراث سنتى آن و بهره گیرى از نوآورى ها و پیشرفت هاى دیگران امکان پذیر نیست، در دو حوزه فلسفه اسلامى و فلسفه غرب فعالیت مى کند. این گروه با اجراى طرح هاى پژوهشى در حوزه فلسفه اسلامى در صدد پرتوافکنى و احیاى میراث فکرى است که فیلسوفان مسلمان فراهم آورده اند. بررسى زوایاى تاریک و روشن کردن لوازم دیدگاه ها و بسط و اصلاح نظریات مطرح در فلسفه اسلامى از مهم ترین اهداف گروه فلسفه است. در حوزه فلسفه غرب نیز با بررسى حاصل قرن ها تلاش فیلسوفان مغرب زمین مى توان از نکات مثبت بهره برده و نکات منفى را نقد کرد. افزون بر این، با مقایسه سنّت هاى فلسفى اسلامى و غربى مى توان نقاط قوت ضعف هر یک را آشکار کرد و در جهت پیش برد تمدن اسلامى تلاش نمود.
بر این اساس، گروه فلسفه طرح هاى کلانى را متناسب با اهداف فوق طراحى و به مرحله اجرا گذاشته است. از این جمله مى توان به کلان پروژه «توانایى هاى فلسفه اسلامى و ربط و نسبت آن با حیات اجتماعى و سیاسى» اشاره کرد. هدف از اجراى این طرح کلان بررسى این مسئله است که آیا فلسفه اسلامى صرفا به تفکر انتزاعى و نظرى پرداخته و باید بپردازد یا این که وارد حوزه هاى اجتماعى و سیاسى نیز شده است یا نه ؛و آیا اساسا امکان ورود به چنین حوزه هایى را دارد یا نه.
یکى دیگر از طرح هاى کلان در دست اجرا در گروه فلسفه، «فلسفه نفس» است. این طرح که در دو حوزه «علم النفس اسلامى» و «فلسفه ذهن» غربى اجرا مى شود، در صدد است تا با بررسى و معرفى نظریه هاى جدید فیلسوفان تحلیلى درباره ذهن، و ارائه نظام هاى علم النفس فیلسوفان مسلمان، با عرضه مسائلى که امروزه در فلسفه ذهن مطرح است، پاسخ فیلسوفان مسلمان را بیابد و تقریرى نو از علم النفس اسلامى ارائه کند.
طرح کلان «فلسفه تحلیلى و علم اصول» نیز با توجه به وجود موضوعات مشترکى در بخش مباحث الفاظ علم اصول و شاخه فلسفه زبان در فلسفه تحلیلى، مقایسه این دو دسته مباحث و آشکار ساختن نقاط قوت و ضعف هر طرف را هدف قرار داده است.
2.گروه کلام
علم کلام شامل آن دسته از مجموعه مباحثى است که با روش عقلى و نقلى به تنسیق، تنظیم و تبیین آموزه هاى دینى و دفع شبهات مى پردازد. در این راستا گروه کلام اسلامى پژوهشکده، بررسى مکاتب کلامى و اندیشه هاى متکلمان مختلف و بازخوانى مجدد آنها، یافتن پاسخ هاى تازه و دفع شبهات جدید را در برنامه ریزى هاى خود گنجانده است. این گروه در عین حال که به میراث کلامى گذشته اهتمام ویژه دارد، براى مباحث فلسفه دین نیز جایگاه مهمى قائل است. در حال حاضر، دو طرح کلان «اندیشه نامه متکلمان شیعه» و «عقل و دین» را در دست انجام دارد که اهداف و برنامه‌های آنها در ادامه بیان خواهد شد. در کنار این کلان پروژه ها، تک نگارى هایى در موضوعات مختلف نیز در گروه کلام در دست انجام است که برخى از آن ها پروژه هاى ناتمام گذشته هستند که مراحل نهایى خود را طى مى کنند و برخى نیز به جهت اهمیت موضوع در دستور کار قرار گرفته اند. هم چنین از دیگر برنامه هاى مورد اهتمام گروه کلام برگزارى نشست هاى علمى و استفاده از صاحب نظران در بررسى موضوعات مختلف است. این نشست ها در موضوعات اصلى کلان پروژه ها انجام شده و در بررسى همه جانبه موضوع و بهره مندى از نظرات مختلف اندیشمندان تأثیر به سزایى دارد و پژوهشکده بعد از اجراى این نشست ها و گفتگوها، آن ها را ضمن مجموعه گفتگوها، به چاپ خواهد رساند.
3. گروه فلسفه اخلاق
درک عمومى ما از اخلاق، آن بخش از قواعدى را برمى تابد که رفتارهاى ما را هدایت مى کنند. اما، اندیشه ورزى و تدقیق نظر در این بخش از حوزه انسانى، مباحث پیچیده اى را شامل مى شود که حجم زیادى از پژوهش هاى فلسفى و نظرى را به خود اختصاص داده است. نظر به اهمیت مسئله اخلاق در زندگى انسان و گستردگى مباحث نظرى این حوزه در بخش هاى مختلف اخلاق هنجارى و فراخلاق، به ویژه اهمیت حوزه اخلاق کاربردى، پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامى نیز با تشکیل گروه فلسفه اخلاق، پى گیر پژوهش هاى محققانه در این موضوع بوده و سعى دارد تا با پرداختن به مسائل عمده اخلاقى، تعریف برنامه هاى کلان پژوهشى، تشکیل حلقه هاى علمى، برگزارى نشست ها و نشر آثار پژوهشى و معتبر، جامعه پژوهشى فرهنگى ما را غنا بخشد.


امتیاز دهی

بيشتر

پربازدید‌ترین مطالب

مطالب مرتبط

پربازدید‌ترین مطالب

مطالب مرتبط

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم می باشد.