بسم الله الرحمن الرحیم

درآمدی بر همایش علم اسلامی

1. مسئلۀ علم دینی یکی از بحث‌برانگیزترین مسائل علمی در یکی دو دهۀ اخیر بوده که هنوز به سرانجام مطلوب نرسیده است و دیدگاه‌های متعددی بر سر امکان یا عدم امکان و تعریف و تبیین آن وجود دارد. همایش «نظریۀ علم اسلامی و کاربست آن در نظام آموزش و پرورش» هرگز ادعای به سرانجام رساندن این بحث را ندارد، بلکه معتقد است باید در گام‌های متعدد به تک تک نظریه‌های قابل توجه در این زمینه پرداخت و میزان کارآمدی هرکدام را جداگانه در معرض نقد و بررسی گذاشت. این همایش در گام اول نظریه آیت الله جوادی را به عنوان یکی از نظریات مطرح که مورد توجه بخشی از جامعۀ علمی معاصر قرار گرفته است، به محک آزمون گذاشته است.
2. دلیل آنکه همایش حاضر خود را به مباحث صرفا نظری محدود نکرده و به چگونگی کاربرد نظریه در مجامع علمی به خصوص آموزش و پرورش نیز نظر دارد، این نیست که این نظریه پیشاپیش به عنوان اصل موضوع پذیرفته شده و اکنون فقط سخن از چگونگی کاربست آن است؛ بلکه دلیل آن عبارت است از اینکه اولاً یکی از معیارهای مهم ارزیابی و سنجش یک نظریه این است که آیا تا چه اندازه و چگونه می‌توان آن را به کار گرفت و آیا اساساً کاربست آن وجه معقولی دارد یا خیر، و ثانیاً اگر بخواهیم بحث از کاربست را متوقف بر روشن شدن تکلیف در بخش نظری قضیه کنیم، چه بسا هیچ‌گاه نوبت به بحث از کاربست نرسد و این مخصوصاً دربارۀ مسائلی مانند مسئلۀ علم دینی که اختلافات زیادی راجع به آن مطرح است بیشتر صادق است. بنابراین مطلوب به نظر رسید که توأم با بخش نظری به بخش کاربردی هم نگاه ویژه داشته باشیم و چگونگی کاربرد نظریۀ مطرح را در عمل بسنجیم.
3. راه‌کار میانه‌ مورد نظر این همایش آن است که در بخش نظری، به طور جدی نظریه را در محک آزمون قرار داده و در معرض بحث و بررسی‌های دقیق اندیشمندان این حوزه قرار دهد. هم‌زمان در بخش کاربردی هم تلاش شود که فارغ از برخی اشکالات وارد بر نظریه، با تکیه بر پاره‌ای از شاخصه‌های روشن نظریه که انتقادات کمتری به آن‌ها وارد است، چگونگی کاربست آن‌ها را نشان دهد. معمولاً انتقادهای منتقدین به نظریۀ مطرح، ناظر به جزء جزء این نظریه نیست و در عین حال که انتقادات جدی به بخش‌هایی از این نظریه وارد می‌کنند، بخش‌هایی دیگر را تأیید و تصدیق می‌کنند. این همایش تلاش کرده است که بخش‌هایی از این نظریه که کم و بیش مورد تأیید منتقدین است را در معرض آزمون کاربردی قرار دهد. از این رو، یکی از برنامه‌های همایش که در حال پیگیری است این بوده است که جمعی از متخصصین حوزۀ آموزش و پرورش گرد آمده‌اند و در جلسات متعددی و پس از بحث و بررسی‌های متناوب، نمونه درس‌هایی را بر محور آن شاخصه‌ها تنظیم کرده و به معرض داوری صاحب‌نظران این حوزه قرار داده‌اند. تأکید می‌شود که این نمونه‌درس‌ها نیز به عنوان بخشی از ارزیابی این نظریه و برای این‌که در معرض آزمون کاربردی قرار گیرد تهیه شده و بدیهی است که هرگونه ارزیابی از این نمونه‌درس‌ها نیز مورد استقبال این همایش قرار می‌گیرد.
4. بدیهی است میزان موفقیت این همایش بستگی به میزان حضور علمی اندیشمندان و فضلای گرامی دارد و ما از همۀ کسانی که در مسئلۀ علم دینی دارای دغدغه‌اند و در این باره نظری دارند، اعم از موافقین و مخالفین، دعوت می‌کنیم پا به میدان گذاشته و دیدگاه‌های خود را مطرح نمایند. این همایش ضمن استقبال از حضور هرگونه دیدگاه‌های انتقادی درخواست می‌کند که منتقدین گرامی علاوه بر ارائۀ انتقادات خود، بخشی از توان خود را به ارائۀ پیشنهادات ایجابی و جایگزین اختصاص دهند؛ چرا که این‌گونه پیشنهادات می‌تواند افق‌های جدیدی را برای ادامۀ مسیر باز گشاید.